วันนี้เรามาทำความเข้าใจเรื่องขนาดของใบจานกันครับ นักปั่นทุกคนน่าจะรู้ว่าใบจานของจักรยานเรานั้นสามารถเปลี่ยนขนาดได้ แต่จะเปลี่ยนให้ใบใหญ่หรือเล็กลงนั้นก็ขึ้นอยู่กับแรงของเราและการใช้งานว่าเราใช้งานแบบไหน ซึ่งหากเราเปลี่ยนใบแล้วจะมีผลอะไรต่อการปั่นบ้างล่ะ มาอ่านกันแบบเข้าใจง่ายๆ แบบมือใหม่กันครับ 

ปกติแล้วขนาดใบจานที่เราเห็นๆ กันจะมีขนาดให้เลือกอยู่ที่ 50-34 52-36 53-39 แต่มาทำความรู้จัก Groupset แบบ Compact ที่ติดมากับจักรยานทุกคันกันก่อนที่เราจะตัดสินใจเปลี่ยนใบจาน 

ชุดขับแบบ Compact อะไหล่ทุกชิ้นจะเป็นไปตามรุ่นของแบรนด์นั้นๆ แต่สิ่งที่ชุดขับ Compact ให้มาคือ ใบจานหน้าขนาด 50-34 และ เฟืองหลังขนาด 11-32 หรือ 11-28 แล้วแต่แบรนด์และชุดขับด้วย เมื่อเรารู้แล้วว่าชุดขับ Compact นั้นได้ใบจาน 50-34 มา เราก็จะรู้ได้ว่าสามารถเปลี่ยนให้ใบจานใหญ่ขึ้นได้มากกว่านั้น คือไซส์ 52-36 หรือ 53-39 ซึ่งหากจะเปลี่ยนให้ใบใหญ่กว่า 53-39 ก็มี แต่ก็ค่อนข้างหาได้ยาก 

การเลือกขนาดใบจานจะสอดคล้องกับความแข็งแรงของผู้ปั่นและสภาพเส้นทางด้วย คนที่มีความแข็งแรงก็จะสามารถใช้ใบจานที่มีอัตราทดเกียร์สูงๆ ได้ (ใบจานใบใหญ่ๆ) ผู้ที่มีความแข็งแรงน้อยก็อาจจะไม่เหมาะกับใบจานที่มีอัตราทดเกียร์สูง เช่น ผู้ปั่นที่เคยใช้ใบจาน 50-34 จนชินแล้วรู้สึกว่าเราปั่นที่ความหนักมากกว่านี้ได้อีก ถ้าเรามีความแข็งแรงพอก็สามารถเปลี่ยนไปใช้ใบจาน 52-36 หรือ 53-39 หรือ เปลี่ยนเฟืองหลังให้ขนาดเล็กลงได้อีก  

อย่างที่เราบอกไปว่าคนที่มีความแข็งแรงก็จะสามารถใช้ใบจานที่ใบใหญ่ๆ ได้ ยกตัวอย่างเช่น เราปรับเกียร์อยู่ที่ใบจานหน้า 53 เฟืองหลัง 11 ถ้าคนแข็งแรงจะสามารถคงรอบขา 80-85 rpm ได้ แต่คนความแข็งแรงน้อยจะคงรอบขาประมาณนี้ไม่ค่อยได้ ทำให้จักรยานไปได้ช้ากว่าที่ควร หรือ ตัวผู้ปั่นจะเหนื่อยเร็ว 

เพราะว่าใบจานที่มีขนาดใหญ่ขึ้นนั้นจะทำให้เราต้องออกแรงปั่นเยอะขึ้นด้วย หากเราไม่เเข็งแรงแล้วใช้ใบจานที่มีอัตราทดเกียร์สูงก็อาจจะทำให้เกิดอาการบาดเจ็บจากการปั่น แรงหมดเร็ว เหนื่อยไว อัตราการเต้นของหัวใจสูงขึ้น แต่ถ้าหากมีความเเข็งแรงสูงแล้วใช้ใบจานที่มีอัตราทดเกียร์สูงได้ก็จะทำให้จักรยานเรานั้นไปได้เร็วขึ้น (ขึ้นอยู่กับรอบขาด้วย) เพราะว่าเราต้องออกแรงเพิ่มขึ้นนั่นเอง 

ในกรณีของเส้นทางที่มีความชัน หรือ ไต่เขา ต้องใช้อัตราทดเกียร์ที่น้อยลงไม่งั้นอาจจะใช้แรงเยอะเกินไปจนปั่นไม่ไหวได้ เช่น อัตราทดเกียร์ที่เป็นมาตรฐานของจักรยานเสือหมอบ คือ ใบจาน 53-39 เฟืองหลัง 12-28 ในชุดขับที่เป็น 11 สปีด ถ้าเป็นคนที่ไม่ได้แข็งแรงหรือแรงไม่เยอะก็ต้องไปเลือกใช้ใบจานหน้าเป็น 52-36 หรือ 50-34 แทน เพื่อให้ปั่นสบายขึ้น และ ทำให้เราส่งแรงปั่นได้อย่างสม่ำเสมอ 

สรุปว่าการเปลี่ยนใบจานให้ใหญ่ขึ้นนั้นจะส่งผลต่อนักปั่นอย่างแน่นอนคือเรื่องของแรงที่เราจะต้องใช้มากขึ้นในการปั่น ซึ่งแน่นอนว่าการเลือกเปลี่ยนใบจานให้ใหญ่ขึ้นเราควรต้องดูว่าเหมาะสมกับตัวเราหรือไม่ด้วย เช่น เราแข็งแรงไหม เส้นทางในการปั่นเป็นอย่างไร เป็นต้น หากเลือกใช้ใบจานที่ไม่เหมาะสมก็อาจจะทำให้เราเหนื่อยเร็ว ใช้แรงเยอะขึ้น อาจจะปั่นได้ระยะทางไม่ไกลเหมือนแต่ก่อน หรือ ปั่นไต่เขาได้ระยะทางสั้นลง 

ทั้งนี้การเปลี่ยนใบจานยังมีผลต่อความสบายในการปั่นและอาการบาดเจ็บจากการปั่นด้วย หากใบจานใหญ่เกินไปแล้วใช้เเรงเยอะก็อาจจะทำให้เราปวดขา ปวดเข่า รู้สึกปั่นไม่สบาย ปั่นไม่สนุก